Khi niềm bị mất...mất hết.

Gửi anh Nguyễn Trân Sâm.

Lê Tiến Dũng

Tôi thấy đúng là chúng ta trơ trọi một mình. Thế nhưng chúng ta trơ trọi do đâu? Để tìm cho đầy đủ nguyên nhân (và nên tìm cho đầy đủ để còn khác phục) tôi chỉ xin nêu một số vấn đề sau.

Con người VN cụ thể là người thế nào? Để trả lời câu này có lẽ cách hay nhất là xem cảm tưởng người nước ngoài như thế nào sau khi tiếp xúc  với người Việt.

Có một chuyên gia Đông Đức (cũ) vô cùng nhiệt thành với  hai chữ Việt Nam (VN).  Sau chiến tranh VN (1975) chị đã sang Việt Nam làm việc hai lần vào những năm cuối của thập kỳ 70. Trước khi về nước, nhà nước ta có ý định tặng chị huy chương hữu nghị. Chị từ chối và nói rằng:" Trước khi sang VN, tôi đã 2 lần hiến máu cho VN. Bây giờ dù có xin thì một giọt tôi cũng không cho nữa". Cách hành xử của cá nhân chị này tương tự với cách hành xử môt quốc gia khác là Thụy Điển (TĐ). Trong những năm khó khăn nhất của VN, TĐ vẫn tiếp tục dự án trên 300 triệu đô la Mỹ để xây dựng nhà máy giấy Bãi Bằng. Nhưng bây giờ thì sao? Không đặt sứ quán tại VN nữa (may là chưa nói cắt đứt quan hệ), hình như có lí do là vì con người Việt cụ thể.

Một Giáo sư người Bỉ đến VN và đem theo một dự án gần 1 triệu đô la để giúp một viện nghiên cứu nọ ở Hà Nội vào những năm đầu thập kỷ 90. Ông đi thăm một vài Viện N/C khác. Trong số đó một vị Viện trưởng đã đề nghị và được gặp riêng GS này. Sau cuộc gặp, ông GS ra gặp tôi. Không kìm được lòng mình ông thốt lên:" Đây là thằng Việt Nam khốn nạn thứ hai tao gặp trên đời". Sau đó, ông kế rằng thằng VN khốn nạn đầu tiên là thằng ngồi cạnh tao trên máy bay. Trên suốt chuyến bay nó chỉ nói xấu VN  và khuyên tao không nên giúp đỡ VN làm gì. Còn cái thằng tao vừa gặp kia nó bảo không nên làm dự án ở chỗ ấy chỗ nọ mà nên đưa đến chỗ Viện của nó vì chỗ ấy chỗ nọ kém lắm. Ông cho tôi biết là ông trả lời rằng:" Chính vì tao biết chỗ đó còn kém nên tao mới đưa dự án đến đó;  còn chỗ mày giỏi rồi thì cần gì dự án của tao!”. Tuy vậy, cũng “không đỡ nổi”. Sau dự án đó, tức là sau khi tiếp xúc bằng da bằng thịt với người Việt,  vị GS kia cũng có thái độ gần giống như chi người  Đức.

Chỉ nói đến một vài trường hợp ở tầng lớp tinh hoa chứ chưa nói đến các tầng lớp chặt chém, lừa gạt, ăn cắp ngoài xã hội và những hành vi không đẹp khác của người Việt  mà làm cho hầu hết người nước ngoài tiếp xúc đều thấy khó chịu. Con người trên thế giới này chỉ đi cứu  người khác vì đó là lòng nhân đạo hay đạo làm người  chứ không đi cứu nước khác. Khi nước này cứu nước khác lại là vì lí do chính trị và kinh tế còn người dân chỉ là nạn nhân của tất cả các bên. Ai sẽ đến cứu những  người Việt khi họ gặp hoạn nạn? Trước đây, toàn thể loài người  (kể cả nhân dân Mỹ) ủng hộ Việt Nam, đòi Mỹ chấm dứt chiến tranh vì người Việt Nam bị giết hại chứ đâu phải vì chế độ XHCN của VN, đâu phải vì chế độ nhà nước VN lúc đó. Vậy có phải vì chế độ và chính sách dựa vào TQ mà chúng ta trơ trọi không?

Tín ngưỡng của người Việt là gì?

Những sinh viên hoặc thực tập sinh VN sang châu Âu thường cũng trơ trọi không có bạn bè người bản xứ. Một số ít  (trong đó có tôi – chỉ để chứng minh cho lời nói của mình chứ không có ý gì khác) có may mắn thâm nhập vào được cuộc sống  các gia đinh họ nhưng cũng không suôn sẻ gì. Vì họ theo đạo thiên chúa và thường hỏi “bạn có tin cái gì không?”.  Môt cách rất tế nhị để không hỏi “mày có phải cộng sản không?”. Một khi biết mình không theo đạo, họ sẽ không còn tin mình nữa. Việc đầu tiên là không cho trẻ con hay con cái họ chơi đùa với mình và lúc nào cũng để ý xem mình, một kẻ vô thần làm gì. Tin sao được một kẻ vô thần kia chứ? Theo họ, không có chúa hay thần phật chế ngự thì kẻ vô thần có thể làm bất cứ điều tệ hại nào. Ngược lại, cũng là người châu Á  người Phi được sang làm thuê như trông coi các ông bà già cô đơn  với mức lương khá cao. Nếu cho rằng vì người Phi nói được tiếng Anh thì mới chỉ đúng một phần nhỏ. Cái chính là chủ nhật hàng tuần họ đi nhà thờ và người châu Âu tin họ và giao nhà cửa và bố mẹ già cho họ.

Công đoàn Đoàn kết của Ba Lan đã lật đổ chế độ XHCN ở nước này. Cái công đoàn ấy lấy tiền đâu ra để làm việc đó? Xin thưa không phải là Lech Waleca mà là người sau này thành Giáo hoàng Jean Paul đệ nhị. Đó mới  là người lật đổ chế độ. Ý này chỉ muốn nói rằng để cứu Ba Lan (khỏi cái gì không cần biết) thì chính các con chiên trên thế giới chứ không phải quân đội hay nhà nước nào. Nếu đặt Philipine vào tình huống bị xâm lược thì có thể sẽ có một Ba Lan khác ở châu Á. Câu hỏi đặt ra là các con chiên trên thế giới có sẵn lòng như vậy với Việt Nam không khi người Việt bị TQ giết hai vào lúc này không? Trả lời câu này thì cũng sẽ biết chúng ta có trơ trọi không.

Có thể còn có lí do khác nữa, mong các bạn bổ sung. Điều tôi muốn nói là chế độ hay chính sách dựa vào TQ  (như N.T Sâm viết) chỉ là một trong các lí do mà chúng ta (nước Việt và người Việt)  đang bị trơ trọi thôi. Xin đừng nói là cái nào quyết định hay cái nào quan trọng hơn vì như thế e là sẽ chính trị hóa vấn đề.  Nếu thay đi như anh Sâm nói, thì dù có thay bằng ông Ngô Đinh Diệm, một công giáo chánh hiệu thì Mỹ cũng đã loại bỏ rồi. Ôi người Việt! Tính cách quyết định số phận!